Jailbreak nedir?
Jailbreak, bazen "kırma" (yazılım
bağlamında) ve "rootʼlama" (telefon bağlamında) terimleriyle
değişimli olarak kullanılır. Rootʼlama, alternatif mobil işletim sistemi
yüklemek için üretici tarafından koyulan korumaları atlatmayı amaçladığı için
jailbreakʼin Android versiyonu olarak tanımlanabilir. Bazı kullanıcılar, dahili
uygulamalar yerine tercih ettikleri medya yazılımlarını çalıştırmak için Amazon
Firestick ve Roku medya oynatıcı gibi cihazlara veya öykünme (emulate)
yöntemiyle oyun çalıştırmak için Nintendo Switchʼe de jailbreak uygularlar.
Cihaza jailbreak
uygulanması, cihazın temel özelliklerini değiştirmez ve jailbreak uygulanmış
bir iPhone veya iPadʼe Apple App Storeʼdan uygulama satın alınıp indirilmeye
devam edilebilir. Ancak Appleʼın reddettiği uygulamaları indirmek veya
jailbreakʼin sağladığı ek özelliklerden faydalanmak için jailbreak uygulanmış
cihazlarda bağımsız uygulama mağazaları kullanılır. Bunların en popüleri,
genelde jailbreak işlemi sırasında yüklenen ve jailbreak uygulanan iOS
cihazları için sanal vitrin niteliğindeki Cydia uygulamasıdır.
Jailbreak ile ilgili olarak bazen "tethered" (bağlantılı) ve
"untethered" (bağlantısız) terimleri kullanılır:
- Bağlantılı jailbreak, açıldığında iOS cihazının bir bilgisayara bağlanmasını gerektirir. iPhone
bir bilgisayara bağlanıp özel bir yazılımla önyükleme yapılmazsa cihaz
jailbreakʼli duruma geçmez.
- Bağlantısız jailbreak için bilgisayar gerekmez. Jailbreak uygulanmış duruma geçmek için
gereken her şey iPhoneʼda bulunur. Bilgisayar olmadan yeniden başlatmak
jailbreakʼi etkilemez.
Jailbreak güvenli midir?
Telefonunuza jailbreak uygulamak yasal olsa da
güvenli değildir. Jailbreak uygulanan telefonlar, siber suçlulara telefonunuzu
ele geçirmeleri için bir fırsat sunar.
Apple, iOSʼa jailbreak uygulanmasını kullanım hüküm ve koşullarının ihlali
olarak değerlendirir ve müşterileri, bu işlemin telefonu aşağıdakiler dahil
birçok riske karşı savunmasız hale getirdiği konusunda uyarır:
- Güvenlik açıkları
- Kararlılık sorunları
- Potansiyel çökme ve donmalar
- Pil ömrünün azalması
iPhoneʼlara virüs bulaşması nadir görülen bir
durumdur ve bulaştığında da bunun nedeni genelde telefona
jailbreak uygulanmış olmasıdır.
Jailbreak: Artılar ve eksiler
Jailbreakʼin sağladığı avantajlar
- Cihazınız üzerinde
daha fazla kontrol
- İzin verilmeyen uygulamaları
yükleme ve kullanma
- Önceden yüklenmiş
uygulamaları kaldırma
- Hırsızlığa karşı
koruma sağlayan ilave özelliklere erişim
Jailbreakʼin dezavantajları
- Otomatik
güncellemeler alınamaz
- Bazı yazılım
güncellemeleri uygulanamaz
- Telefonun
garantisini geçersiz kılar
- Pil ömrünün azalması
- Telefonunuz
"BITKISEL HAYAT" haline gelebilir
- İçerik veya
hizmetlere erişiminizi kaybedebilirsiniz
- Telefonunuzun çökme
olasılığı artabilir
- Güvenilmez ses ve
veriler
- Veri ihlalleri
- Güvenlik sorunlarına
yol açabilirsiniz
Jailbreak ile birlikte gelen
güvenlik riskleri
Jailbreak, Appleʼın kullanıcıları güvenlik
tehditlerinden korumak için tasarlanmış "duvarlarla çevrili bahçe"
güvenliğini ortadan kaldırır. Kullanıcılar, Appleʼın kullanıcıların virüssüz
uygulamalar indirmesini sağlamaya yönelik uygulama inceleme süreçlerinden
kaçınabildiği için jailbreak uygulanmış telefonlar virüslere ve kötü amaçlı
yazılımlara karşı çok daha savunmasızdır. Jailbreak, uygulamalar ve oyunların
ücretsiz olarak dağıtılması için yazılım korsanlığının önünü açar. Bu da Apple
yerine yüklediğiniz uygulamaların geliştiricilerine güvenmeniz anlamına gelir.
Jailbreak uygulanmış bir telefonu düzeltme
Jailbreak
uygulanan bir telefonu düzeltmek için tek yapmanız gereken iPhoneʼunuzu yeniden
yüklemektir. Yüklediğiniz jailbreak uygulamalarını manuel olarak silmeniz
gerekmez çünkü bu işlem, iPhoneʼdaki her şeyi silerek cihazı Appleʼın fabrika
ayarlarına döndürür.
Jailbreak yasal mıdır?
Jailbreak teknik olarak yasa dışı olmasa da yasalar
dünyanın her yerinde farklıdır ve sürekli olarak değişir. Bu nedenle bu konuda
genelde belirsizlik hakimdir. Yasal yollarla edinilen uygulamaları yüklemek
için yapıyorsanız bir telefona jailbreak veya root uygulamak yasalken yasa dışı
yollarla edinilen uygulamaları yüklemek için yapılıyorsa durum böyle değildir.
Jailbreak, ABDʼde dijital telif hakkı meseleleriyle
ilgilenen Dijital Binyıl Telif Hakkı Yasası (Digital Millennium Copyright Act)
kapsamına girer. Bu yasanın 1201. paragrafına göre, bazen yazılımlar da dahil
olmak üzere telifli eserlere erişimi engelleyen dijital kilitlerin açığından
faydalanıp kilidi aşmak yasa dışıdır. Kongre, birkaç yılda bir yasayı gözden
geçirir ve zaman içerisinde muaf tutulan öğelerin listesini genişletmiştir.
2010 yılında telefonlara, ardından 2015 yılında akıllı saat ve tabletlere
jailbreak uygulamak yasa dışı olmaktan çıkarılmıştır. O zamandan beri daha
fazla cihaz muaf tutulan öğeler listesine eklenmiştir ve yasa gözden
geçirildikçe yenileri eklenmektedir.
Belirli yasalar, dünya genelindeki yargı
bölgelerinde değişiklik gösterebilir. Birçok ülkede jailbreak henüz mahkemelere
taşınmamıştır; bu nedenle bu konunun yasalardaki yeri belirsiz olabilir.
Apple jailbreakʼi desteklemiyor olsa da şirket genel
anlamda jailbreak uygulayan kullanıcılara yasal olarak bir tehdit
yöneltmemiştir. Hatta Appleʼın daha önce güvenlik açıklarını tespit ettikleri
için jailbreak topluluklarına teşekkür ettiği bile bilinmektedir.
Yasalar ne olursa olsun, telefonunuza jailbreak
uygulamak garantiyi geçersiz kıldığı için cihazınızda bir şeyler ters
gittiğinde sırtınızı yaslayacak bir yer bulamayabilirsiniz. Ayrıca jailbreak,
aşağıda ele alacağımız birtakım güvenlik sorununa karşı sizi savunmasız
bırakır.
